Hoe zal de Cofid-crisis de toekomst van energie veranderen?
Het is een tumultueus jaar geweest voor het wereldwijde energiesysteem. De Covid-19-crisis heeft meer ontwrichting veroorzaakt dan enige andere gebeurtenis in de recente geschiedenis, en heeft littekens achtergelaten die nog jaren zullen aanhouden. Maar of deze omwenteling uiteindelijk helpt of belemmert bij het versnellen van transities naar schone energie en het bereiken van internationale energie- en klimaatdoelen, hangt af van hoe regeringen reageren op de uitdagingen van vandaag.
De World Energy Outlook 2020, de vlaggenschippublicatie van het Internationaal Energieagentschap, richt zich op de cruciale periode van de komende 10 jaar en verkent verschillende wegen om uit de crisis te komen.
Het nieuwe rapport bevat de meest recente IEA-analyse van de impact van de pandemie: de wereldwijde vraag naar energie zal in 2020 met 5% dalen, de energiegerelateerde CO2-uitstoot met 7% en de energie-investeringen met 18%. De gevestigde aanpak van de WEO – het vergelijken van verschillende scenario’s die laten zien hoe de energiesector zich zou kunnen ontwikkelen – is waardevoller dan ooit in deze onzekere tijden. De vier trajecten die in deze WEO worden gepresenteerd, worden aan het einde van dit persbericht in meer detail beschreven.
In het Stated Policies Scenario, dat de huidige aangekondigde beleidsintenties en -doelstellingen weerspiegelt, herstelt de wereldwijde vraag naar energie begin 2023 naar het niveau van voor de crisis. Dit gebeurt echter pas in 2025 in het geval van een langdurige pandemie en een diepere inzinking, zoals aangetoond in het vertraagde herstelscenario. Een tragere groei van de vraag verlaagt de vooruitzichten voor de olie- en gasprijzen in vergelijking met de trends vóór de crisis. Maar grote investeringsdalingen vergroten het risico van toekomstige marktvolatiliteit.
Hernieuwbare energie speelt een hoofdrol in al onze scenario’s, met zonne-energie centraal. Ondersteunend beleid en volwassen wordende technologieën maken zeer goedkope toegang tot kapitaal op leidende markten mogelijk. Zon-PV is nu in de meeste landen consequent goedkoper dan nieuwe kolen- of gasgestookte elektriciteitscentrales, en zonne-energieprojecten bieden nu elektriciteit met de laagste kosten ooit. In het scenario van aangegeven beleid voorzien hernieuwbare energiebronnen in de komende tien jaar voor 80% van de wereldwijde groei van de vraag naar elektriciteit. Waterkracht blijft de grootste hernieuwbare bron, maar zonne-energie is de belangrijkste bron van groei, gevolgd door wind op land en op zee.
“Ik zie dat zonne-energie de nieuwe koning van de elektriciteitsmarkten ter wereld wordt. Op basis van de huidige beleidsinstellingen ligt het op schema om elk jaar na 2022 nieuwe records te vestigen voor implementatie ”, aldus dr. Fatih Birol, de IEA Executive Director. “Als regeringen en investeerders hun inspanningen op het gebied van schone energie opvoeren in overeenstemming met ons scenario voor duurzame ontwikkeling, zou de groei van zowel zon als wind nog spectaculairder zijn – en enorm bemoedigend om de wereldwijde klimaatuitdaging het hoofd te bieden.”
De WEO-2020 laat zien dat een sterke groei van hernieuwbare energiebronnen gepaard moet gaan met forse investeringen in elektriciteitsnetten. Zonder voldoende investeringen zullen netten een zwakke schakel blijken te zijn in de transformatie van de energiesector, met gevolgen voor de betrouwbaarheid en zekerheid van de elektriciteitsvoorziening.
Fossiele brandstoffen staan voor verschillende uitdagingen. De vraag naar steenkool keert niet terug naar het niveau van vóór de crisis in het scenario van verklaard beleid, waarbij zijn aandeel in de energiemix van 2040 voor het eerst sinds de industriële revolutie onder de 20% daalt. Maar de vraag naar aardgas groeit aanzienlijk, vooral in Azië, terwijl olie kwetsbaar blijft voor de grote economische onzekerheden als gevolg van de pandemie.
“Het tijdperk van de wereldwijde groei van de vraag naar olie zal in de komende tien jaar tot een einde komen”, zei Dr. Birol. “Maar zonder een grote verschuiving in het overheidsbeleid is er geen teken van snelle achteruitgang. Op basis van de huidige beleidsinstellingen zou een wereldwijd economisch herstel de vraag naar olie snel terugdrijven naar het niveau van voor de crisis. “
Figuur 1 De groene lijn geeft de situatie bij het Duurzame scenario (SDS) nog een schepje erbij en we bereiken dat in 2050
De ergste gevolgen van de crisis worden gevoeld bij de meest kwetsbaren. Door de pandemie is een aantal jaren van afname van het aantal mensen in Sub-Sahara Afrika zonder toegang tot elektriciteit ongedaan gemaakt. En een stijging van de armoede kan de basiselektriciteitsdiensten onbetaalbaar hebben gemaakt voor meer dan 100 miljoen mensen wereldwijd die elektriciteitsaansluitingen hadden.
De wereldwijde emissies zullen trager herstellen dan na de financiële crisis van 2008-2009, maar de wereld is nog ver verwijderd van een duurzaam herstel. Een stapsgewijze verandering in investeringen in schone energie biedt een manier om economische groei te stimuleren, banen te creëren en emissies te verminderen. Deze aanpak is nog niet prominent aanwezig in de tot dusver voorgestelde plannen, behalve in de Europese Unie, het Verenigd Koninkrijk, Canada, Korea, Nieuw-Zeeland en een handvol andere landen.
In het Duurzame Ontwikkelingsscenario, dat laat zien hoe de wereld op het goede spoor kan worden gezet om de duurzame energiedoelstellingen volledig te bereiken, brengt de volledige implementatie van het IEA Sustainable Recovery Plan de wereldwijde energie-economie op een ander pad na de crisis. Naast een snelle groei van technologieën voor zonne-, wind- en energie-efficiëntie, zou de komende 10 jaar een grote schaalvergroting plaatsvinden van het afvangen, gebruiken en opslaan van waterstof en koolstof, en een nieuwe impuls achter kernenergie.