De VVD heeft met veel bombarie kernenergie van stal gehaald en niet alleen in het eigen verkiezingsprogramma gezet, maar ook het CDA, de PVV en Forum zover gekregen daar een motie over in te dienen.

Het grootste bezwaar is dat er verdeeldheid ontstaat bij de bevolking die nu wellicht denkt dat we het ook zonder windmolens en zonneweides kunnen doen. Terwijl zelfs de VVD weet dat dat een illusie is. De klimaatoplossingen met kernenergie duren langer en het gaat meer kosten.

Waarom is kernenergie geen optie?

Gebruik, als de centrales 3 keer zo groot zijn als Borsele, dan zullen ze een behoorlijke bijdrage leveren. Maar kunnen we er ook wat mee? We hebben in een mix van wind en zon vooral behoefte aan flexibele elektriciteit en daar is kernenergie nu juist heel slecht in.

Ruimtebeslag: De redenering waarom dat zou moeten is omdat wind en zon zoveel grond in beslag neemt. Afgezien van het feit dat het merendeel van de windmolens op zee gebouwd worden lijkt dit een zinvol argument. Echter een kerncentrale wordt bij voorkeur in een weinig bevolkt deel van het land geplaatst. Waarom dat is? O.a. vanwege de gevaren die aan kernenergie kleven. Het risico wordt gedefinieerd als kans keer gevolg. Je hebt dus liever een straal van 80 km rondom de centrale waar weinig mensen wonen. (Emergency Plannng Zone USNRC) Deze plekken zijn niet alleen schaars, in Nederland nauwelijks te vinden, maar hoezo geen ruimtebeslag. Als je een straal van 80 km aanhoudt als afstand tot een gebied met een grote bevolkingsdichtheid dan kunnen we geen enkele centrale in Nederland kwijt. Ook worden kerncentrales bij voorkeur niet in aardbevingsgevoelige gebieden of gebieden die kans lopen op een Tsunami geplaatst, dat vinden we heel logisch. Waarom dan wel in een gebied wat onder water kan lopen? Overigens moeten we ook nog bedenken dat dit alleen een onderdeel van de elektriciteitsvoorziening is. Dat is slechts 20% van de totale energiebehoefte.

De kans was na de ongevallen in Fukushima 1 kernsmelting in de 2300 reactorjaren. (Normaal rekent men met 100000 reactorjaren) mDuitsland had tot voor kort 11 kerncentrales die soms bestonden uit meerdere kernreactoren in totaal 17, waardoor de kans van de meltdown eens in de 137 jaar werd. (Anders gezegd een kans van 36% dat binnen 50 jaar zoiets gebeurd) Met een miljoenenevacuatie tot gevolg en grote gebieden voor altijd onbewoonbaar. Bron: In de schaduw van de koeltorens: atoomenergie in dichtbevolkte gebieden

Dan hebben we nog het traditionele probleem van het afval, daar is na een zoektocht van 50 jaar nog steeds geen oplossing voor. De VVD bagatelliseert dat door te stellen dat we het voor de komende 100 jaar goed geregeld hebben en dat we tegen die tijd vast wel een goede oplossing hebben. Tot nu toe is dat niet gelukt. De stabiele zoutlagen  bleken toch niet zo stabiel te zijn als er materiaal in gedumpt wordt met zo’n grote warmteafgifte. In Duitsland hebben ze zo’n “permanente” opslag ruimte weer moeten ontmantelen. Kosten ruim een miljard euro ten koste van de belastingbetaler. De permanente opslag van het hoogwaardige kernafval moet tientallen duizenden jaren bewaart en bewaakt worden. We kunnen ons daar geen voorstelling van maken. Als je terugkijkt dan leefden we nog in het stenen tijdperk.

Mijnbouw Dan hebben we het nog niet gehad over de ongezonde manier waarop Uranium gewonnen wordt. Daar kijken we graag voor weg, dat gebeurt toch in andere landen? Moeten die maar zorgen dat het op een veilige manier gewonnen wordt. Ondanks inspanningen van het World Nuclear Forum is het nog lang niet overal op orde met name niet in de ontwikkelingslanden. HOE VERANTWOORD IS URANIUMWINNING EIGENLIJK? (Dat ligt niet aan die ontwikkelingslanden maar aan de meestal Westerse mijnbedrijven die bij gebrek aan: kennis, wettelijke bepalingen of handhaving de regels van et World nuclear forum aan hun laars lappen)r

Kernenergie duurzaam?? Het verschil tussen kernenergie en de overige hernieuwbare energiebronnen is dat kernenergie de grondstof Uranium nodig heeft die per definitie eindig is. Hoewel we er rustig van uit kunnen gaan dat er de komende eeuw geen tekort aan zal zijn en waarschijnlijk de eeuw daarna ook niet hoewel dan wel de duurder winbare mijnen aan de beurt komen. Als we meer kernenergie willen versneld dit proces natuurlijk. Ook op de claim dat het vrijwel CO₂ vrij is valt nog wel iets af te dingen. De winning en opwerking van het Uranium en de bouw van een kerncentrale is bepaald niet milieuvriendelijk en ook niet CO₂ vrij. (Volgens het IPCC 12 g/ kWh voor de hele cyclus inclusief afbraak en opbergen afval, overigens vergelijkbaar met hernieuwbare energie))

Dan de kosten de VVD is jaren te hoop gelopen tegen windenergie met de slogan dat windmolens op subsidie draaien. Inmiddels is wind op zee mogelijk zonder subsidie en de prijs per kWh ligt rond de 4 à 5 ct/kWh. Een kerncentrale kun je niet eens bouwen voor 12 ct/kWh zie het debacle in Engeland waar de bouwer na jaren de bouw heeft stil gezet, ondanks de miljarden die hij er al ingestopt had. Hij voorzag namelijk dat er nog vele miljarden bij zouden moeten en dat ondanks de gegarandeerde prijs van 12 ct/kWh.  Met andere woorden kernenergie zal tot in lengte van dagen op subsidie draaien. Veel kerncentrales lijden nu verlies hoewel ze allang afgeschreven zijn, dat betekent dat zelfs de kosten om de centrale draaiende te houden al niet meer opwegen tegen de prijs die op de markt geldig is. Ook Borsele zou allang failliet geweest zijn als ze niet een gegarandeerde prijs voor haar stroom krijgt van de moedermaatschappij. Bovendien hebben ze het voordeel dat ze dag en nacht door mogen blijven draaien ook als er helemaal geen behoefte aan elektriciteit is.

Ook volgens het  World Nuclear Industry satus report 2019 zitten de meeste landen met hun kerncentrales in zwaar weer. Veel Amerikaanse kerncentrales sluiten of proberen via een omweg in leven te blijven. Ook het IEA stelt in het jaar rapport van mei 2020 dat klimaatoplossingen “drastically harder and more costly.” worden.  Door de enorme kosten en de lange duur voordat een kerncentrale gerealiseerd is (10 tot 15 jaar) vertraagt het de duurzame ontwikkeling. Deze investeringen kunnen beter ingezet worden voor echt duurzame bronnen die meteen duurzame energie leveren.

Waarom kiezen er dan nog nieuwe landen voor kernenergie? Dat brengt ons op het volgende punt, met kerncentrales krijg je materiaal in handen waarmee je kernwapens kunt maken. Dat is voor veel landen een belangrijke overweging, dan tel je mee in de wereld van zware jongens.

Zijn er alternatieven zonder heel Nederland vol te bouwen?

Wat is eigenlijk het probleem van de energietransitie, dat is dat het niet altijd waait en de zon niet altijd schijnt, daarom wordt er een overschot aan vermogen opgesteld om te zorgen dat ook in tijden met weinig wind en zon er toch nog voldoende overblijft. Dat doen wij niet alleen maar dat doen vrijwel alle landen in Europa. Een enorme verspilling en een misplaatst nationalisme.

Een stevig Europees Elektriciteitsnet. Juist door samen te werken kun je tekorten aanvullen en overschotten gemakkelijk kwijt raken. Is dat een vreemde gang van zaken? Helemaal niet, op dit moment zijn we voor meer dan de helft afhankelijk van energie bronnen van buiten de EU als je Uranium meetelt zelfs voor twee-derde. Door over te stappen op hernieuwbare energie kunnen we het helemaal in Europa voor elkaar krijgen. Moeten we het dan ook op het postzegeltje wat Nederland is allemaal zelf opwekken? Door iets verder te kijken dan ons landje groot is,  is het probleem van geen zon en/of geen wind al opgelost. We hebben in het zuiden buffers met veel zon en bijvoorbeeld Concentrated Solar Power die dag en nacht elektriciteit kan produceren en in het Noorden waterkracht.

Is kernenergie een oplossing voor de fluctuaties uit wind en zon? Nee want juist kernenergie staat erom bekend dat het niet snel op- of af- te schakelen is. Hoewel de productie van windmolens steeds beter te voorspellen is en dus ook de behoefte aan andere energie, zou het voor een kerncentrale een heel kostbare geschiedenis zijn als het langzaam af zou schakelen en daarna weer opschakelen. De investeringskosten van Kernenergie zijn ca 5 keer zo groot als die voor een gasgestookte centrale het is dan ook van groot belang dat ze zoveel mogelijk uren mogen draaien om die investeringen eruit te krijgen. Dus om fluctuaties op te vangen heb je juist centrales nodig die snel kunnen op en afschakelen zoals gasgestookte centrales nodig, niet meer de aardgas die nu gebruikt wordt maar groene waterstof. Daarvan heb je overigens maar weinig nodig als we in een stevig Europees netwerk zitten.

Groene waterstof is sowieso een belangrijk ingrediënt voor de energietransitie, immers de industrie gebruikt op dit moment in Nederland al 9,2 miljard kuub waterstof (kunstmestindustrie, chemische industrie, glasindustrie) die wordt gemaakt uit aardgas. Dat kan beter met groene stroom. Vooralsnog hebben we daar niet genoeg van. Immers op dit moment is de elektriciteitsvoorziening nog niet volledig groen.  Daarom is groene waterstof wellicht pas een optie voor na 2030, maar het is zinvol daar nu al vol op in te zetten. Dan kunnen we niet alleen elektriciteit door heel Europa transporteren maar ook waterstof. Dat zou door de bestaande Europese aardgasleidingen kunnen. Dat netwerk is zeer uitgebreid en loopt zelfs door tot in Noord-Afrika. Daar schijnt de zon volop en is de hernieuwbare energie en dus de groene waterstof veel goedkoper. Maar niet alleen het Midden-Oosten of Noord-Afrika zijn geschikte landen om groene waterstof te produceren. In feite zijn alle landen dat, die veel zon hebben, Australië, Chili, Californië, de woestijnen van China noem maar op. Japan laat de Olympische spelen op waterstof draaien wat uit Australië aangevoerd wort per schip. Net als Uranium, wat volgens de VVD uit “veilige” landen geïmporteerd kan worden, kan waterstof dat ook. Nederland koopt zijn Uranium voornamelijk in Kazachstan een “stabiele dictatuur”. Voor het afval denkt de VVD  ook aan zoutcavernes, die zouden we nu luist goed kunnen gebruiken voor opslag van waterstof, zodat je minder afhankelijk bent van schommelingen in het aanbod daarvan.

Is dit hele verre toekomstmuziek? Als je visie hebt moet je nu een stip op de horizon zetten dat probeert de VVD nu waarvoor ze een compliment verdienen. Ook het feit dat ze er kennelijk geld tegenaan willen gooien is positief te noemen. Alleen doen ze het met een oude techniek die de afgelopen vijftig jaar alsmaar duurder geworden is. Wij pleiten voor nieuwe technieken die de afgelopen vijftig jaar alleen maar goedkoper geworden zijn. Met waterstof kun je het verschil maken. Dan pak je niet alleen de elektriciteitsbehoefte (20%) maar ook de rest (80%). Is dat niet reëel? Kennelijk denken ze  in  Europa ook in deze richting. Het is inmiddels onderdeel geworden van de Green Deal van de EU om een programma uit te rollen waarbij volop ingezet wordt op waterstof, zowel uit Europa als daarbuiten.

Hoeven we dan geen windmolens of zonnepanelen te plaatsen, ja zeker wel daar ontkomen we helaas niet aan, maar liever een windpark in mijn achtertuin dan een kerncentrale.

Bovenstaande bezwaren zijn voor een groot deel al lang bekend, nieuw is het feit dat kernenergie veel te duur is in vergelijking met echte hernieuwbare energiebronnen en nieuw is dat de energiemarkt behoeft heeft aan flexibele bronnen waarvan kernenergie bij uitstek slecht scoort.

Sietse de Haan

Voorzitter Vereniging voor Zonnekrachtcentrales
Desertec representative for the Netherlands

Lees ook deze studie van de universiteit van Sussex:

Kernenergie geen remedie tegen klimaatverandering

Zie ook de vergelijking tussen het rapport wat Wiebes in maart april 2020 liet maken e(Kalastra/Berenschot) n wat kennelijk niet een goede uitkomst had en het huidige rapport van ENCO

Nawoord juli 2021 naar aanleiding van de motie heeft het kabinet aan het KPMG gevraagd een rapport te schrijven onder welke omstandigheden kernenergie in Nederland wel een rol zou kunnen spelen. (KPMG marktconsultatie kernenergie) Een nogal merkwaardige gang van zaken na al die vorige recente rapporten. Je kunt natuurlijk altijd een onderzoeksorganisatie een opdracht geven totdat er uiteindelijk een politiek gewenst antwoord uitkomt.